Stres i problemy ze snem

Stres – nieodłączny towarzysz naszego życia. Jest z nami zawsze w trudnych chwilach, nie odstępuje nas na krok, gdy ważą się nasze losy, często możemy na niego liczyć w pracy, jest też przy nas w trakcie ważnych wydarzeń rodzinnych, wystąpień publicznych czy wizyt w szpitalu. Czasami działa mobilizująco, a czasami wręcz przeciwnie, deprymuje i zniechęca do podejmowania działań. Ten drugi rodzaj stresu, deprymujący i demobilizujący, może być bardzo szkodliwy dla naszego zdrowia, szczególnie jeśli jest mocno nasilony i utrzymuje się przez długi czas. Towarzyszą mu wtedy objawy takie jak huśtawki nastroju, obniżona samoocena, pogorszenie pamięci, kłopoty z koncentracją czy brak apetytu. Dodatkowo pojawiają się zaburzenia fizjologiczne: spadek odporności skutkujący częstymi infekcjami, nawracające problemy z oddychaniem, nerwobóle w klatce piersiowej, migreny, bóle kręgosłupa, kłopoty żołądkowe itp. W skrajnych przypadkach wszystko to może doprowadzić do rozwoju depresji i innych poważnych chorób, nie tylko natury psychicznej. Skutki długotrwałego, nadmiernego stresu mogą być naprawdę opłakane, tym bardziej, że jednym z charakterystycznych jego objawów jest bezsenność, która – jeśli nieleczona – zwiększa ryzyko wystąpienia różnych poważnych schorzeń – chorób układu krążenia, cukrzycy, różnych infekcji.

Stres a bezsenność

„Nie mogę spać ze stresu – co robić?” – takie pytania często padają w gabinetach psychoterapeutycznych. Problemy ze snem spowodowane stresem to już znak naszych czasów. Nic w tym dziwnego. Rozwój cywilizacyjny i nagły wzrost uprzemysłowienia, który pociągnął za sobą ogromne zmiany kulturowe, sprawił, że zaczęły rosnąć również wymagania zawodowe i społeczne, którym musimy na co dzień stawiać czoła. Przez to żyjemy w ciągłym napięciu wewnętrznym, cały czas w stanie gotowości i poczuciu nieustannego zagrożenia, starając się jak najlepiej wywiązywać ze swoich obowiązków i jednocześnie zamartwiając się o lepsze jutro. Z czasem prowadzi to do poważnych problemów ze snem, często o charakterze przewlekłym.

Przyczyną, dla której w ten sposób reagujemy na stres, są uwarunkowania biologiczne i psychologiczne. Każdy z nas posiada swego rodzaju wewnętrzny zegar, którego zadaniem jest regulacja cyklu dobowego, czyli systematyzacja pór aktywności i pór odpoczynku. Zapewnia on właściwą fizjologię snu, a co za tym idzie – efektywny wypoczynek i regenerację. O ile oczywiście funkcjonuje prawidłowo. Niestety działanie tego zegara bardzo łatwo zakłócić. Wystarczy chociażby zmiana pracy, skutkująca zmianą pory chodzenia spać i stresem związanym z nową sytuacją, aby pojawiły się kłopoty z zasypianiem i przesypianiem całych nocy – i choć zmiany te zwykle są tymczasowe, niepokój, jaki wywołują, prowadzi często do utrwalenia problemów ze snem. W ten sposób możemy się nabawić najgroźniejszej dla naszego zdrowia bezsenności chronicznej, której potem trudno się pozbyć. 

Problemy ze snem spowodowane stresem najczęściej dotykają młodych ludzi, czyli osób w wieku 20 – 35 lat, ponieważ to właśnie w tym okresie życia dokonuje się najwięcej zmian i na naszej drodze pojawiają się najważniejsze kamienie milowe: studia, praca, związek, ślub, dzieci. Wszystko to wywołuje ogromny stres, ten z kolei prowadzi do bezsenności. Co gorsza, młodzi ludzie najczęściej próbują radzić sobie z tymi problemami w niewłaściwy sposób, stosując na przykład uzależniające leki uspokajające i usypiające, a to daje efekt odwrotny do zamierzonego: problemy zamiast zniknąć tylko się pogłębiają. Dlatego tak ważne jest umiejętne radzenie sobie ze stresem i wywoływaną przez niego bezsennością.

Jak skutecznie walczyć ze stresem i bezsennością?

Zależność między bezsennością a stresem jest bardzo silna, dlaczego leczenie tego rodzaju zaburzeń powinno brać ten aspekt pod uwagę i skupiać się na działaniu dwuaspektowym. Innymi słowy: aby zwalczyć problemy ze snem, musimy zwalczyć też stres. Jest to o tyle trudne, że stres to wierny druh, który jest przy nas praktycznie nieustannie. Nie można się go pozbyć całkowicie ze swojego życia, ale da się go w znacznym stopniu ograniczyć i ułatwić sobie radzenie z nim. Jak to zrobić? Jeśli Twoje objawy są bardzo nasilone i czujesz, że bardzo trudno Ci radzić sobie ze stresem, warto udać się do psychoterapeuty, który pomoże Ci wzmocnić swoje umiejętności w zakresie reagowania na stres.

Przy mniej nasilonych trudnościach, możesz zacząć od stosowania  różnorodnych technik relaksacyjnych, obniżających napięcie, na przykład ćwiczeń oddechowych, progresywnej relaksacji mięśni, treningu autogennego czy coraz bardziej popularnych technik opartych na uważności czy medytacyjnych. Pozwalają one skutecznie wyciszyć emocje i odprężyć ciało, jednocześnie ułatwiają zapadnięcie w sen. Mogą być stosowane zarówno w ciągu dnia, jak i wieczorem. Najlepszy efekt uzyskamy ćwicząc regularnie, dlatego zaleca się z reguły sięganie po takie rozwiązania wieczorem. Z tego też względu wspomniane wyżej techniki relaksacji są częścią terapii poznawczo-behawioralnej, służącej efektywnemu leczeniu bezsenności.

Oczywiście terapia poznawczo-behawioralna obejmuje nie tylko relaksację, ale też wiele innych technik redukcji stresu i regulacji zegara biologicznego, które świetnie się sprawdzają w walce z tego rodzaju problemami. Jeśli chcesz dowiedzieć się o nich więcej, zachęcamy do założenia konta w naszym serwisie, zyskasz wtedy dostęp do obszernej bazy materiałów naukowych dotyczących tego i innych zagadnień związanych z bezsennością.